2022-05-11

Wygrana Kancelarii w sprawie o podleganie ubezpieczeniu kobiety w ciąży

Na początku chciałbym przytoczyć i wyjaśnić kilka kluczowych kwestii i pojęć, celem lepszego zrozumienia i wprowadzenia do tematu niniejszego artykułu.

Ustawodawca w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uregulował obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami.

Pomiędzy, jakimi podmiotami powstaje stosunek ubezpieczeniowy?

Przyjmuje się, iż na tle stosunku zatrudnienia, stosunek ubezpieczeniowy powstaje pomiędzy trzema podmiotami, a są nimi: pracownik, pracodawca i instytucja wykonująca ubezpieczenia społeczne.

Kim jest pracownik?

Za pracownika należy uznać taką osobę, która jest związana z pracodawcą szczególną więzią prawną zwaną stosunkiem pracy. Natomiast stosunek pracy powstaje w wyniku dokonania jednej z następujących czynności prawnych: zawarcia umowy o pracę, aktu powołania, aktu wyboru, aktu mianowania czy zawarcia spółdzielczej umowy o pracę. Jednakże wykonywanie pracy przykładowo na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie pozwala, aby przypisać takiej osobie statusu pracownika.

Kim jest pracodawca?

Za pracodawcę należy uznać każdy podmiot, który zatrudnia pracowników we własnym imieniu. Nie ma tutaj znaczenia status prawny jednostki, która zatrudnia pracownika, jej forma organizacyjna, cel dzielności czy układ stosunków własnościowych.

Kto przykładowo nie podlega ubezpieczeniu społecznemu?

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2008 r., I UK 223/07, nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana, jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy. Podobnie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, pracownik, który zawiera z innym pracodawcą pozorną umowę o pracę, nie podlega z tego tytułu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

W takim razie, co można uznać za pozorność pracowniczą?

Pozorność pracowniczą w sposób przejrzysty wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2000 r., II UKN 744/99, gdzie stwierdza, iż zatrudnienie w ramach stosunku pracy na stanowisku ślusarza-konserwatora przez właściciela małego sklepu spożywczego osoby z nim spowinowaconej, która nie legitymuje się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi, świadczy o pozorności pracowniczej podstawy zatrudnienia.

Kiedy jest dopuszczalne wniesienie odwołania od decyzji zakładu ubezpieczeń społecznych?

Wniesienie odwołania od decyzji ZUS-u jest dopuszczalne przede wszystkim, gdy nie zgadzamy się z decyzją organu rentowego oraz wtedy, gdy ZUS nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy, od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany.

Ostatnia sprawa w Kancelarii

W ostatnim czasie Kancelaria prowadziła sprawę dotyczącą ubezpieczenia społecznego kobiety w ciąży. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakwestionował umowę o pracę jaką kobieta w ciąży zawarła z pracodawcą i uznał, że była ona zawarta dla pozwu w celu uzyskania ochrony ubezpieczeniowej. Toczące się postępowanie sądowe było wynikiem złożenia odwołania od takiej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez pełnomocnika klientki Kancelarii. Sprawa toczyła się przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przy oddziale osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

Pracownica odwołała się od decyzji ZUS ustalającej, iż nie podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, iż podlega ona ubezpieczeniom.

W wyniku rozpoznania sprawy, Sąd zmienił zaskarżoną decyzji i ustalił, iż pracownica w ciąży podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Jako pełnomocnik odwołującej się w sposób jasny wskazałem, iż organ rentowy nieprawidłowo dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego, a w konsekwencji uznaniem, że umowa o pracę odwołującej została zwarta dla pozoru w celu wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia, co było niezgodne ze stanem faktycznym. Natomiast przyczyną rzekomej pozornej umowy o pracę miała być ciąża odwołującej się, o której dowiedziała się już po tym, jak została zatrudniona.

Jak słusznie wskazał Sąd rozpatrujący sprawę, wbrew twierdzeniom organu rentowego umowa o pracę nie była zawarta dla pozoru, a odwołująca podpisując umowę o pracę miała na celu jej realizację, co też miało miejsce. Nie można zgodzić się z decyzją organu, iż odwołująca była ukierunkowana na wyłudzenie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Odwołująca podkreślała także w trakcie toczącego się postępowania, że korzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego na skutek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu samo w sobie nie może być określane jako sprzeczne z prawem.

Warto w tym miejscu podnieść, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 lutego 2016 r., III AUa 859/15, zgodnie z którym, sam fakt zawarcia umowy o pracę przez kobietę w ciąży w celu uzyskania nawet w niedalekiej przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie świadczy ani o zamiarze obejścia prawa, ani o naruszeniu zasad współżycia społecznego. Fakt pozostawania w ciąży w kontekście pozorności umowy może mieć znaczenie jedynie wtedy, gdyby ciąża w momencie zawarcia umowy o pracę w sposób oczywisty wykluczałaby możliwość świadczenia pracy przez pracownicę.

Odwołująca się przy współpracy z Kancelarią mogła wykazać, iż umowa o pracę, którą zwarła z pracodawcą nie miała charakteru pozorności, a co spowodowało, iż Sąd był zobligowany do zmiany decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Sprawa zakończyła się wygraną dla klientki Kancelarii, która na skutek skutecznych działań sądowych uzyskała ochronę ubezpieczeniową.